ตั้งแต่ประเทศญี่ปุ่นยกเว้นการทำวีซ่าให้คนไทย (ที่เข้ามาพำนักไม่เกิน 15 วัน ถ้าเกินกว่านั้นยังต้องวีซ่าเหมือนเดิม) อีกทั้งสายการบินต่าง ๆ ก็แข่งขันกันสูง ทั้งเพิ่มเที่ยวบิน โปรโมชั่นที่เร้าใจ บวกกับค่าเงินเยนที่อ่อนตัวลงมาเยอะมากในช่วงนี้ ทำให้ฝันของหลายคนที่จะสัมผัสญี่ปุ่นเป็นจริง และด้วยความที่คนไทยเฮโลกันไปเที่ยวกันแบบง่าย ๆ นี่เอง หลายคนเลยไม่เคยได้ศึกษาหาข้อมูลเรื่องความแตกต่างในวัฒนธรรมบ้านเขากับบ้านเรา จึงพบว่าบ่อยครั้งที่มีเรื่องราวที่คนไทยไปทำเสียมารยาทที่บ้านเขาไว้เยอะ จนนักท่องเที่ยวชาวไทยถูกมองแบบเหมารวมไปในทางเสื่อมเสีย ไม่ต่างกับที่คนไทยมองนักท่องเที่ยวจีนในตอนนี้เลย
เรื่องมารยาทเป็นเรื่องละเอียดอ่อน การที่เราเป็นนักท่องเที่ยวควรจะรู้ขนบของประเทศนั้นนั้นไว้เป็นพื้นฐานย่อมดี
- ถอดรองเท้าเมื่อเข้าบ้าน แล้วเปลี่ยนมาใส่รองเท้าสำหรับเดินในบ้านแทน บ้านชาวญี่ปุ่นที่เราไปเยือน แต่ถ้าบ้านหลังนั้นถูกปูด้วยเสื่อทาตามิ (tatami mats) เราจะสวมรองเท้าย่ำไม่ได้เด็ดขาด ต้องเดินด้วยเท้าเปล่าหรือสวมถุงเท้าเท่านั้น การถอดรองเท้าก่อนเข้าบ้านของชาวญี่ปุ่นนั้น จะทำให้บ้านสะอาด ไม่สกปรก ทั้งเจ้าของบ้านและแขกก็จะรู้สึกผ่อนคลาย ส่วนห้องน้ำจะเป็นพื้นที่ห้องส่วนเดียวที่จะเปลี่ยนใส่รองเท้าแตะสำหรับใส่ในห้องน้ำเข้าไป ซึ่งรองเท้าแตะสำหรับห้องน้ำนี้ ก็จะแยกออกจากรองเท้าแตะใส่ในบ้านทั่วไปอีกต่างหาก
- ปิดเสียงโทรศัพท์ในที่สาธารณะ เปลียนเป็นระบบสั่น รวมถึงไม่คุยโทรศัพท์บนรถไฟถ้าไม่จำเป็น ส่วนใหญ่จะตั้งเป็นระบบฝากข้อความไว้ คนญี่ปุ่นจะต้องการความสงบจะมีเสียงคุยก็แต่คนที่ขึ้นมาเป็นกลุ่ม แต่ก็จะคุยเสียงไม่ดัง คนไทยที่ไปเที่ยว มักจะชินกับเสียงคุยกันบนรถไฟฟ้าในบ้านเรา อาจจะรู้สึกว่ารถไฟในญี่ปุ่นเงียบมากเกินไป
- คัมไป !! ตามมารยาทในการดื่มสังสรรค์ของคนญี่ปุ่น จะรอให้ทุกคนได้เครื่องดื่มจนครบ แล้วค่อยยกแก้ว พูดว่า ‘คัมไป (Kampai)’ แปลว่า ชนแก้ว! หลังจากนั้นจะยกดื่มพร้อมกัน และควรรินเครื่องดื่มให้กันและกันด้วย โดยระหว่างที่รินให้ ควรใช้สองมือในการจับขวด และสำหรับอีกฝ่ายก็ควรถือแก้วขึ้นมา
- การใช้ตะเกียบ เป็นสิ่งที่คนญี่ปุ่นให้ความสำคัญมากมาแต่ไหนแต่ไร วัฒนธรรมการใช้ตะเกียบ เรียกได้ว่าเป็นวิถีแห่งชนชาติญี่ปุ่น ดังนั้นตะเกียบจึงไม่ใช่ของเล่น ข้อห้ามสำหรับการใช้ตะเกียบในวัฒนธรรมญี่ปุ่น มีอะไรบ้าง
– การใช้ตะเกียบจิ้มอาหาร ไม่ควรทำเป็นอันขาด
– การปักตะเกียบลงบนกลางถ้วยข้าว เป็นสิ่งที่ห้ามทำเด็ดขาดเพราะคล้ายกับการปักธูปหนึ่งดอกไหว้ผี ซึ่งคนญี่ปุ่นจะทำแบบนี้ต่อเมื่อมีพิธีไหว้บรรพบุรุษ อีกนัยหนึ่งก็เป็นการแช่งบรรพบุรุษด้วย
– การใช้ตะเกียบรับต่อของที่เพื่อนคีบมาให้ เพราะชาวญี่ปุ่นมีความเชื่อว่าเหมือนการรับอัฐิคนตาย เพราะฉะนั้นควรยื่นชามให้เขาใส่อาหารแทน
– การใช้ปากและลิ้นดูดเลียตะเกียบ
– การใช้ตะเกียบลากจานที่อยู่ไกลมือเอื้อมให้มาใกล้ ถือว่าเป็นเรื่องเสียมารยาท
– การใช้ตะเกียบคุ้ยเขี่ยหาแต่อาหารที่ชอบ
– การนำตะเกียบวางพาดไว้บนจานหรือชาม หากทานอาหารเสร็จแล้วก็นำตะเกียบวางไว้ที่วางตะเกียบหรือด้านข้างแทน - การใช้ภาษา ญี่ปุ่นมีภาษาของตัวเอง จึงไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาราชการไม่ต่างจากบ้านเรา แต่เมื่อต้องสื่อสารด้วยภาษาอังกฤษกับคนญี่ปุ่น ไม่ว่าจะถามทาง หรือขอความช่วยเหลือ ขอให้ใช้คำง่าย ๆ และพูดช้า ๆ คนญี่ปุ่นพร้อมจะช่วยเหลือเราเต็มที่อยู่แล้ว
- การขึ้นบันไดเลื่อน ในญี่ปุ่นเองจะแตกต่างกัน ในแต่ละภูมิภาค
– คนในเมืองโอซากา เกียวโต และจังหวัดรอบๆ จะยืนชิดขวา
– สำหรับคนในกรุงโตเกียว และจังหวัดรอบๆ และจังหวัดส่วนใหญ่ในประเทศ จะยืนชิดซ้าย ซึ่งเป็นหลักการตามธรรมชาติ เช่นเดียวกันกับการเดินแซงคน หรือขับรถหรือขี่จักรยานแซงคันหน้า ซึ่งจะแซงด้านขวา
– ส่วนที่เมืองเซ็นได จังหวัดมิยางิ ซึ่งเป็นหัวเมืองใหญ่ทางตะวันออกเฉียงเหนือ ปกติมักจะยืนชิดซ้าย แต่หากเป็นสถานที่ซึ่งมีคนต่างถิ่นมาใช้บริการเป็นจำนวนมาก เช่น สนามบิน หรือสถานีรถไฟประจำจังหวัด มักจะยืนฝั่งเดียวกับคนที่อยู่หัวแถว คือจะเปลี่ยนแปลงเป็นครั้ง ๆ ไป - มารยาทการใช้ห้องอาบน้ำแบบออนเซ็น คำว่า ออนเซ็น (Onsen) คือ น้ำร้อนที่ผุดขึ้นมาจากใต้ดินโดยรวมถึงสถานที่ให้เข้าอาบน้ำร้อนด้วย
– ใส่ชุดยูกะตะ เตรียมผ้าขนหนูใส่ตะกร้า ที่ทางเรียวคังเตรียมไว้ให้ในห้องพัก
– ออนเซ็นมีแยกชายหญิง ก่อนเข้าควรดูสัญลักษณ์ให้ดีดีก่อน บางที่ใช้สีแดงหมายถึงผู้หญิง สีน้ำเงินหมายถึงผู้ชาย
– เก็บของมีค่าไว้ในล็อคเกอร์
– เมื่อเข้าถึงบริเวณอาบน้ำ ให้ชำระล้างร่างกายก่อน เรียวคังส่วนใหญ่มีสบู่ แชมพูวางเอาไว้ให้แล้ว ทำความสะอาดร่างกายก่อนค่อยลงไปแช่ในบ่อน้ำร้อน
– ไม่ยืนอาบน้ำเนื่องจากจะไปรบกวนคนที่นั่งอาบอยู่ข้างๆ และควรเก็บเก้าอี้ รวมทั้งแชมพูให้เรียบร้อยหลังจากใช้เสร็จ
– ไม่เดินเข้าห้องแต่งตัว ขณะตัวเปียกโชก
– ออนเซ็นหลาย ๆ แห่งมีกฎห้ามผู้มีรอยสักใช้บริการออนเซ็นรวม นอกเสียจากจะเหมาเป็นส่วนตัว - ไม่ต้องให้ทิป (Tip) คนไทยใจดี แม้ญี่ปุ่นค่าครองชีพจะสูงก็ตาม แต่การให้ทิปไม่นิยมทำกัน ถึงเราจะวางเงินทิปไว้บนโต้ะแล้วลุกออกไป พนักงานก็จะเอามาคืนอยู่ดี